Γεώργιος Ιβάνοφ: ο απόγονος του Ηρακλή

Ο κόσμος του αθλητισμού περιελάμβανε πάντα πολυσχιδείς προσωπικότητες με πλούσιο κοινωνικοπολιτικό έργο, ανθρώπους που εκμεταλλευόμενοι (και) την αναγνωρισιμότητά τους συνέβαλαν στη διατήρηση αξιών όπως η ελευθερία. Μετά το αφιέρωμα στον Έμιλ Ζάτοπεκ, το Contra.gr αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της ζωής του Γεωργίου Ιβάνοφ, τα τελευταία λόγια του οποίου ήταν: "Ζήτω η Πολωνία, ζήτω η Ελλάδα!"

Εβδομήντα χρόνια συμπληρώνονται από τον τραγικό θάνατο του Γεωργίου Σαΐνοβιτς Ιβάνοφ (Jerzy Szajnowicz Iwanow). Πρόκειται για έναν σπουδαίο αθλητή, ο οποίος τίμησε τη φανέλα του Ηρακλή Θεσσαλονίκης και εν συνεχεία έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, με καταστροφικές για τον ίδιο συνέπειες.

Γεννημένος στη Βαρσοβία στις 14 Δεκεμβρίου 1911 από Ρώσο πατέρα και Πολωνή μητέρα, ο Ιβάνοφ έδειξε από μικρός την κλίση του στα σπορ. Όταν πέθανε ο στρατιωτικός πατέρας του, η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε, τον Έλληνα Γιάννη Λαμπριανίδη, και αμφότεροι εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη το 1925.

Το 1938 αποφοίτησε από το γεωπονικό πανεπιστήμιο του Λέουβεν (Βέλγιο), ενώ το 1939 ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του σε γαλλικό πανεπιστήμιο. Εκτός από πολωνικά, γνώριζε άπταιστα ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ρωσικά.

Ο Ιβάνοφ εγγράφηκε στην εφηβική ομάδα ποδοσφαίρου του Ηρακλή το 1928, η αγάπη του για τη στρογγυλή θεά όμως, έμελλε να κρατήσει λίγο, αφού ήταν εξαιρετικός κολυμβητής. Από το 1931 έως το 1935 συμμετείχε ανελλιπώς με την κολυμβητική ομάδα του "γηραιού" στους αγώνες Βορείου Ελλάδος και στους Πανελλήνιους αγώνες. Παράλληλα, ήταν μέλος της ομάδας πόλο του Ηρακλή και της εθνικής Πολωνίας. Σημαντικότερη διάκρισή του ήταν η κατάκτηση της 1ης θέσης στα 100μ. ελεύθερο, σε αγώνες που πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη το 1934.

Ο ανδριάντας του Γεωργίου Ιβάνοφ στη Θεσσαλονίκη

Η κήρυξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου τον βρίσκει στην Ελλάδα. Τον Μάιο του 1940 συνάπτει επαφές με την πολωνική στρατιωτική βάση της Θεσσαλονίκης και στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας μεταβαίνει στην Παλαιστίνη μέχρι τον Απρίλιο του 1941. Μάλιστα, επρόκειτο να ενταχθεί στην πολωνική ταξιαρχία "Καρπάθια", εν τέλει όμως, έγινε μέλος των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών με κωδικό όνομα "033 Β". Τον Οκτώβριο του 1941 επέστρεψε στην Ελλάδα με το βρετανικό υποβρύχιο "Thunderbolt" (μετ. "Κεραυνός").

Ο κολυμβητής του Ηρακλή συνεργάζεται στενά με τους Έλληνες αντάρτες και λαμβάνει μέρος σε πράξεις κατασκοπείας και σαμποτάζ. Έδωσε χρήσιμες πληροφορίες στους Άγγλους σχετικά με τις γερμανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην Ελλάδα και τις κινήσεις Γερμανο-ιταλών αναφορικά με το μέτωπο της Βορείου Αφρικής. Η αντιναζιστική δράση του είχε μόλις ξεκινήσει...

Τον Μάρτιο του 1942, με τη βοήθεια Ελλήνων λιμενεργατών του ναυπηγείου Σκαραμαγκά, βυθίζει με ένα ιδιαίτερα ριψοκίνδυνο τρόπο το γερμανικό υποβρύχιο U-133. Συγκεκριμένα εφοδιάσθηκε με έναν εκρηκτικό ωρολογιακό μηχανισμό, τον οποίο έδεσε γύρω από την μέση του και κολύμπησε νύχτα από την ακτή του Πειραιά ως το ναύσταθμο της Σαλαμίνας. Στη συνέχεια τοποθέτησε το μηχανισμό στα ύφαλα και μετά από λίγες ώρες, ενώ έκανε περιπολία, το υποβρύχιο ανατινάχθηκε. Οι περισσότεροι Γερμανοί πίστεψαν ότι το υποβρύχιο προσέκρουσε σε νάρκη...

Τιμητική πλακέτα προς τιμήν του Ιβάνοφ σε κεντρικό δρόμο της Βαρσοβίας

Τους επόμενους μήνες ο Ιβάνοφ έγινε διάσημος για τις απερίγραπτες πράξεις ηρωισμού και τη σπάνια ευστροφία του. Κατάφερε ακόμα τρία -καταγεγραμμένα- χτυπήματα στις δυνάμεις του Άξονα, προτού συλληφθεί και εκτελεστεί. Έβαλε στο μάτι το ισπανικό ατμόπλοιο "Άγιος Ισίδωρος" που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί για να κάνουν λαθρεμπόριο και το βύθισε όπως ακριβώς είχε βυθίσει και το U-133, εισχώρησε μεταμφιεσμένος στο αεροδρόμιο του Ελληνικού και ανατίναξε πολλά γερμανικά αεροπλάνα, ενώ κάτι ανάλογο έπραξε και στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας!

Ο Πολωνός αντάρτης συνελήφθη τρεις φορές από την "Γκεστάπο". Τις δύο πρώτες κατάφερε να αποδράσει και οι Γερμανοί τον επικήρυξαν με ένα ιδιαίτερα σεβαστό ποσό για την εποχή. Δυστυχώς στον πόλεμο (όπως και στην ειρήνη) υπάρχουν προδότες. Το όνομα του "φιδιού" Παντελής Λαμπρινόπουλος... Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1942 συλλαμβάνεται για τρίτη και τελευταία φορά με αρκετούς στενούς του συνεργάτες, ενώ ο προδότης φέρεται να εισέπραξε 2 εκ. δραχμές.

Το τριμελές δικαστήριο καταδίκασε τους συλληφθέντες, με συνοπτικές διαδικασίες, σε θάνατο και πριν από ακριβώς 70 χρόνια (4 Ιανουαρίου 1943), ο Ιβάνοφ θανατώθηκε στην Καισαριανή. Λίγες στιγμές πριν από το φονικό, ο αθλητής του Ηρακλή προσπάθησε να αποδράσει, αλλά οι διώκτες του τον πυροβόλησαν στον ώμο την ώρα που απομακρυνόταν και τον ξανάπιασαν. Τα τελευταία λόγια του ήταν: "Ζήτω η Πολωνία, ζήτω η Ελλάδα!"

Σκοπευτήριο Καισαριανής: Το μέρος που έχασε τη ζωή του ο Ιβάνοφ και πολλοί εχθροί του Άξονα

Μεταθανάτια, ο ατρόμητος Ιβάνοφ τιμήθηκε με το μετάλλιο της Στρατιωτικής Αρετής, ενώ τον Ιούλιο του 1945 οι Συμμαχικές Δυνάμεις, μέσω του Μάρσαλ Χάρολντ Αλεξάντερ, τον ευχαρίστησαν δημόσια για τη δράση του. Κάποια χρόνια αργότερα, εξάλλου, η βασίλισσα Ελισάβετ ΙΙ κατέβαλε το συμβολικό ποσό των 1.000 λιρών στην οικογένεια του εκλιπόντος εις ένδειξη αναγνώρισης των ηρωικών ενεργειών του.

Η Πολωνία έχει ανακηρύξει τον Ιβάνοφ σε εθνικό ήρωα, ενώ προς τιμήν του έχουν στηθεί ανδριάντες και έχει δοθεί τιμητικά το όνομά του σε αρκετές πλατείες ή δρόμους. Στην Ελλάδα έχει στηθεί ανδριάντας του στην οδό Λαγκαδά της Θεσσαλονίκης, υπάρχει δρόμος με το όνομά του (παράλληλος της Λαγκαδά) και από το 1953 διοργανώνονται ετήσιοι κολυμβητικοί αγώνες με την ονομασία "Ιβανόφεια". Το 1987, τέλος, το κλειστό γήπεδο μπάσκετ του Ηρακλή ονομάστηκε "Ιβανόφειο".

Το 1971 ο Πολωνός σκηνοθέτης Zbigniew Kuźmiński εμπνεύστηκε από την αντιστασιακή δράση του Ιβάνοφ και γύρισε την ταινία "Agent Nr. 1". Τον αδικοχαμένο ήρωα υποδύθηκε ο Charles Strasburger, ενώ μεταξύ άλλων έλαβαν μέρος και Έλληνες ηθοποιοί (Γιώργος Παπλωματής, Σοφία Πετρή κ.ά.). Τα γυρίσματά της έγιναν, κατά βάση, στην Αθήνα και μάλιστα στις πραγματικές τοποθεσίες των γεγονότων. Η πρώτη προβολή της έγινε στις 25 Φεβρουαρίου 1972 και το 1973 προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Play Button

Το trailer της ταινίας "Agent Nr. 1"

contra.gr