Η γυναίκα που άνοιξε τις πύλες των Αγώνων

Το 1928, δύο γυναίκες έγραψαν με χρυσά γράμματα τα ονόματά τους στην... άτυπη βίβλο των γυναικείων επιτευγμάτων. Και οι δύο Αμερικανίδες.
Η Αμέλια Μαίρη Ερχαρτ έγινε η πρώτη γυναίκα που πέταξε πάνω από τον Ατλαντικό Ωκεανό και η Ελίζαμπεθ -Μπέτι- Ρόμπινσον η πρώτη αθλήτρια που κατέκτησε χρυσό μετάλλιο στον στίβο, σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Και οι δύο έζησαν... ζωή σαν παραμύθι η οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλά βιβλία και ταινίες. Ιδιαίτερα η περίπτωση της αθλήτριας του στίβου θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σπουδαίο παράδειγμα προς μίμηση: για υπομονή και επιμονή στη μάχη με τις αντιξοότητες της ζωής.

Το όνομα της Μπέτι Ρόμπινσον μπορεί εύκολα κάποιος να το ξεχάσει. Οποιος, όμως, μάθει την ιστορία της δεν θα την ξεχάσει ποτέ. Περιλαμβάνει ένα χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο, μεγάλες στιγμές δόξας, ένα σοβαρό ατύχημα και μία εκπληκτική επιστροφή στις ολυμπιακές διοργανώσεις. Μοιάζει σα να έχει βγει από τη φαντασία κάποιου σεναριογράφου.

Σε μία εποχή που οι γυναίκες είχαν περισσότερες υποχρεώσεις παρά δικαιώματα, η Αμερικανίδα έγραψε τη δική της ιστορία. Η Ελίζαμπεθ -Μπέτι- Ρόμπινσον γεννήθηκε στις 23 Αυγούστου 1911 στη Ριβερντέιλ του Ιλινόις, μία μικρή πόλη νότια του Σικάγο. Κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί τι της επιφύλασσε η μοίρα.

Εκείνη την εποχή οι γυναίκες δεν είχαν σχέση με τον αθλητισμό. Οσες έδειχναν να έχουν κάποια κλίση προς τον χώρο των σπορ αποθαρρύνονταν. Με την πάροδο των χρόνων και την αποχώρηση του Βαρόνου Ντε Κουμπερτέν (σταθερά αντίθετος ως προς τη συμμετοχή των γυναικών) η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή συμπεριέλαβε για τη διοργάνωση του 1928 (Αμστερνταμ) και αγώνες στίβου γυναικών. Η νεαρή Μπέτι δεν είχε καμιά σχέση με τον χώρο του αθλητισμού. Οπως θα ομολογήσει και σε συνέντευξή της, το 1984, στους «Los Angeles Times», δεν ήξερε ότι γίνονταν αγώνες.

Η ζωή της Μπέτι Ρόμπινσον άλλαξε ελάχιστους μήνες πριν από την έναρξη της διοργάνωσης του 1928. Μία ημέρα, ενώ πήγαινε στο σχολείο, ένας προπονητής την είδε να τρέχει για να προλάβει ένα τρένο. Από την ταχύτητα κατάλαβε ότι η μικρή ήταν ταλέντο. Την πλησίασε και της ζήτησε να ασχοληθεί με τον στίβο. Τότε, το είδε σαν παιχνίδι. Οταν, όμως, στον πρώτο της επίσημο αγώνα τερμάτισε δεύτερη και πίσω από την κάτοχο του παγκόσμιου ρεκόρ, τότε κατάλαβε ότι δεν ήταν παιχνίδι. Στην δεύτερή της κούρσα ισοφάρισε το παγκόσμιο ρεκόρ αλλά ο χρόνος δεν αναγνωρίστηκε. Αυτό δεν είχε καμιά σημασία για τη 16χρονη. Γνώριζε, πλέον, καλά τι μπορούσε να κάνει και ήξερε πότε έπρεπε να το πετύχει.

Οι επιδόσεις της Μπέτι Ρόμπινσον της έδωσαν το εισιτήριο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1928. Η διοργάνωση είχε ιδιαίτερη σημασία για το Ολυμπιακό Κίνημα διότι είχε πολλές πρωτιές: άναψε η Ολυμπιακή Φλόγα, η παρέλαση ξεκίνησε με αθλητές της Ελλάδος, η γνωστή εταιρεία αναψυκτικών έγινε χορηγός της διοργάνωσης, ενώ για πρώτη φορά ίσχυσε ο όρος «Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες». Οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα να αγωνιστούν στον στίβο, στα 100μ., στα 4Χ100μ., στα 800μ., στο άλμα εις ύψος και στη δισκοβολία. Οι περισσότεροι φίλαθλοι, βέβαια, αντιμετώπισαν με επιφύλαξη αυτή την... καινοτομία της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.

Η αποστολή των ΗΠΑ, λίγες εβδομάδες πριν από την έναρξη της διοργάνωσης, επιβιβάστηκε σε πλοίο προκειμένου να φτάσει στην Ολλανδία. Η 16χρονη Μπέτι Ρόμπινσον μπορεί να ήταν άπειρη αλλά διέθετε ιδιαίτερο πείσμα. Είχε μόνο τρεις κούρσες στο βιογραφικό της.

Πρωταθλήτρια στο... νήμα

Κατά τη διάρκεια του πολυήμερου ταξιδιού, η Μπέτι Ρόμπινσον ήξερε ότι έπρεπε να βελτιωθεί. Από το πρωί έως το βράδυ βρισκόταν στο κατάστρωμα του πλοίου, όπου είχε κατασκευαστεί ένα αυτοσχέδιο κουλουάρ 400 μ. με μουσαμά. Η προπόνησή της διαρκούσε πολλές ώρες και οι ιθύνοντες της αποστολής, αρκετές φορές, αναγκάζονταν να την φωνάξουν για να κατεβεί στην τραπεζαρία για φαγητό.

Στο Αμστερνταμ, τα 100 μ. αποτέλεσαν το πρώτο αγώνισμα για τις γυναίκες στον στίβο. Στον ημιτελικό η Μπέτι τερμάτισε 2η και έγινε η μοναδική Αμερικανίδα που προκρίθηκε στον τελικό. Στον 5ο επίσημο αγώνα της ζωής της. Στην κούρσα που θα έκρινε τα μετάλλια υπήρχε μεγάλη ένταση. Δύο αθλήτριες (από τον Καναδά και από τη Γερμανία) ακυρώθηκαν. Η Μπέτι Ρόμπινσον τερμάτισε ταυτόχρονα με την Μπόμπι Ρόζενφελντ (Καναδάς). Τότε δεν υπήρχε «φώτο φίνις» και οι δύο διεκδικούσουν την πρωτιά. Οι κριτές αποφάσισαν ότι το χρυσό μετάλλιο ανήκε στην Αμερικανίδα. Το χρονόμετρο έδειχνε 12.02 και οι φίλοι του κλασικού αθλητισμού χειροκρότησαν τη νέα κάτοχο του παγκόσμιου ρεκόρ.

«Μόλις είδα στον ιστό τη σημαία, ξέσπασα σε κλάματα», θα πει ύστερα από αρκετά χρόνια σε συνέντευξή της. Η συλλογή μεταλλίων της νεαρής ολοκληρώθηκε στα 4Χ100. Η αμερικανική ομάδα κατέκτησε το ασημένιο μετάλλιο. Η συμμετοχή των γυναικών στους αγώνες στίβου δεν είχε τις καλύτερες κριτικές. «Το γήπεδο ήταν διάσπαρτο με κακόμοιρα δεσποινάρια, ασθμαίνοντα και απελπισμένα», έγραψαν οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης». Η ΔΟΕ θέλησε να αποσύρει τα αγωνίσματα των γυναικών από τη διοργάνωση του 1932 αλλά η Αμερικανική Ολυμπιακή Επιτροπή απείλησε με μποϊκοτάζ. Ηθελαν να δουν την Μπέτι να τρέχει στο Λος Αντζελες και να νικάει.

Από τη συντριβή ξανά στην κορυφή του κόσμου

Η Μπέτι Ρόμπινσον, κατά την επιστροφή της στην Αμερική, γνώρισε στιγμές μεγάλης δόξας. Ηγήθηκε παρέλασης 1.200 αυτοκινήτων σε πολλές πόλεις και χωριά, ανακηρύχθηκε βασίλισσα του στίβου, πήρε ασημένιο κύπελλο από το σχολείο της και την καλούσαν σε όλες τις δεξιώσεις. Ως δώρο της πρόσφεραν ένα δαχτυλίδι και το, μεγέθους μιας ρώγας σταφυλιού διαμάντι του ήταν, ίσως, το μόνο που έλαμπε περισσότερο από τα μάτια της, πλέον, 17χρονης αθλήτριας.

Οι στιγμές δόξας δεν κατάφεραν να αποπροσανατολίσουν την Μπέτι από τον επόμενο στόχο της: τη συμμετοχή και τη διάκριση στη διοργάνωση του 1932. Η μοίρα είχε διαφορετικά σχέδια. Το 1931 επιβιβάστηκε μαζί με έναν ξάδελφό της σε ένα διπλάνο, το οποίο συνετρίβη κοντά στο Σικάγο. Ο άνθρωπος που την βρήκε ανάμεσα στα συντρίμμια θεώρησε ότι είναι νεκρή και αφού την τοποθέτησε στο πορτ μπαγκάζ του αυτοκινήτου του, την πήγε στο νεκροτομείο. Εκεί κατάλαβαν ότι είχε πέσει σε κώμα. Πέρασαν επτά μήνες για να βγει από το κώμα και έμεινε για έξι μήνες σε αναπηρική καρέκλα με σίδερα στο πόδι και στο χέρι. «Αν δεν ήμουν σε τόσο καλή φυσική κατάσταση, δεν θα είχα ζήσει», δήλωσε αργότερα.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1932 διεξήχθησαν χωρίς την Μπέτι, η οποία, όμως, συνέχισε να ονειρεύεται. Οι γιατροί τής έδωσαν ελάχιστες πιθανότητες για να περπατήσει και καμία για να τρέξει. Η ίδια είχε άλλα σχέδια. Αρχισε φυσικοθεραπείες, κατάφερε να περπατήσει και να τρέξει. Μοναδικό εμπόδιο ήταν ότι δεν μπορούσε να γονατίσει για να πάρει μέρος στην εκκίνηση των 100 μ. στους Αγώνες του 1936. Η λύση βρέθηκε: η σκυταλοδρομία. Ετρεξε ως τρίτη στα 4x100 και η αμερικανική ομάδα, χάρη σε ένα λάθος της γερμανικής, πρώτευσε στο Στάδιο του Βερολίνου. Η Μπέτι Ρόμπινσον ολοκλήρωσε την καριέρα της με, ακόμη, ένα χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο.

kathimerini.gr