Ο απόλυτος πρωτεργάτης της αυτοκίνησης Καρλ Μπεντζ

Ο γερμανός μηχανικός που κατασκεύασε το πρώτο αυτοκίνητο με κινητήρα εσωτερικής καύσης

Εκεί που το απίθανο γίνεται πιθανό και το ανήκουστο απτή πραγματικότητα, εκεί αρχίζει η ιστορία του Καρλ Μπεντζ, του οραματιστή και πιονέρου των τετράτροχων που επηρέασε ουσιωδώς τη μοίρα του κόσμου με την εφεύρεσή του.

Παρά το γεγονός στην εποχή του μια μακρά σειρά γερμανών μηχανικών δούλευαν πυρετωδώς πάνω στη νέα τρέλα του ανθρώπου, τα μηχανικά κάρα (πρωτεργάτες όπως οι Gottlieb Daimler, Wilhelm Maybach και Siegfried Marcus), η εφεύρεση της σύγχρονης μορφής του αυτοκινήτου αποδίδεται εν πολλοίς στον Καρλ Μπεντζ.

Ένα τρίτροχο αυτοκίνητο που τροφοδοτούνταν από τον δικό του βενζινοκινητήρα συναρμολογήθηκε στο Μανχάιμ της Γερμανίας το 1885 από τον ίδιο τον Μπεντζ, ο οποίος κατοχύρωσε την πατέντα του τον Ιανουάριο του 1886 για λογαριασμό της φίρμας του Benz & Cie, την οποία και είχε ιδρύσει το 1883. Το ολοκληρωμένο κατασκευαστικό σχέδιο του Μπεντζ, που περιλάμβανε την εισαγωγή μπόλικων τεχνολογικών επιτευγμάτων και δεν βασίζονταν μάλιστα στην προσαρμογή προϋπαρχόντων εξαρτημάτων αλλά ήταν νέες εφευρέσεις, είναι που του εξασφάλισε την κατοχύρωση της εφεύρεσης με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.

Ο Μπεντζ ξεκίνησε να πουλά το αυτοκίνητό του το 1888, με τον αμερικανό βιομήχανο Χένρι Φορντ να κατασκευάζει τη δική του εκδοχή του αυτοκινούμενου οχήματος το 1896, περισσότερο από μια δεκαετία δηλαδή μετά τον γερμανό μηχανικό.

Το μνημειώδες μάλιστα εκείνο μοντέλο με τη μηχανή εσωτερικής καύσης του 1885 ήταν τρίκυκλο και θα έπρεπε να περιμένει ο μηχανικός μέχρι το 1893 και την κόντρα του με τον Ντάιμλερ για να προστεθεί η τέταρτη ρόδα στο περίεργο μαραφέτι του. Ο αεικίνητος μηχανικός σχεδίασε και κατασκεύασε το πρώτο του αγωνιστικό το 1899, με το οποίο κατέρριψε κάθε ταπεινό ρεκόρ αντοχής και ταχύτητας.

Αν και η ιστορία του Μπεντζ ακολουθεί κατά πόδας τα χρονικά των άλλων πιονέρων της αυτοκίνησης, καθώς όλοι τους ήταν περισσότεροι μηχανικοί παρά επιχειρηματίες. Κι έτσι ο Μπεντζ εγκατέλειψε την εταιρία του το 1906 για να φτιάξει νέο επιχειρηματικό σχήμα με τα παιδιά του. Το 1926, η φίρμα του Μπεντζ συγχωνεύτηκε με την ανταγωνιστική του Ντάιμλερ και ο νέος όμιλος κατασκεύαζε πια τα γνωστά μας σήμερα αυτοκίνητα με το σήμα της Mercedes-Benz, αφήνοντας τον ιδρυτή της στον απόλυτο θρόνο του εφευρέτη του αυτοκινήτου, αν και όχι χωρίς αντιδράσεις.

Το όνομα του Καρλ Μπεντζ του θα μείνει στους αιώνες ως ο εφευρέτης της πρώτης «άμαξας χωρίς άλογα», του μηχανοκίνητου τρίκυκλου που παρουσίασε στην αποσβολωμένη ανθρωπότητα το 1885, αφήνοντας παρακαταθήκη κάτι που χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα: τον βενζινοκινητήρα εσωτερικής καύσης. Στον ίδιο χρωστάμε επίσης το καρμπιρατέρ, την υδρόψυξη, το σύστημα ηλεκτρικής ανάφλεξης και τόσα ακόμα…

Πρώτα χρόνια

Ο Καρλ Φρίντριχ Μπεντζ γεννιέται στις 25 Νοεμβρίου 1844 στην Καρλσρούη της Γερμανίας ως γιος μηχανοδηγού τρένου. Ο μικρός θα χάσει τον πατέρα του σε ηλικία 2 ετών από πνευμονία και τώρα η οικογένεια ζούσε από το πενιχρό κρατικό επίδομα. Παρά το γεγονός ότι ήταν πανέξυπνο παιδί και τα έπαιρνε εύκολα τα γράμματα, υποχρεωνόταν πια να κάνει σκασιαρχεία για να βοηθά όπως μπορεί στο οικογενειακό εισόδημα.

Παρ’ όλες τις δυσκολίες, ο Μπενζ ολοκληρώνει το σχολείο και βγάζει λεφτά χρησιμοποιώντας το μηχανικό ταλέντο που κυλούσε στις φλέβες του. Επισκεύαζε, παιδί ακόμα, χαλασμένα ρολόγια, ξεκλείδωνε μαγκωμένες πόρτες και κάποια στιγμή έφτιαξε έναν σκοτεινό θάλαμο για να εμφανίζει τις φωτογραφίες των τουριστών. Ακόμα και στο σχολείο είχε γίνει το δεξί χέρι του καθηγητή Φυσικής!

Μετά το σχολείο, θα βρεθεί στο Πολυτεχνείο της Καρλσρούης να μαθαίνει κλειδαράς, αν και σύντομα θα άλλαζε τις σπουδές του παίρνοντας κατεύθυνση μηχανολογίας. Το 1864, στα 19 του, παίρνει το πτυχίο του κάνοντας όνειρα πάνω στο ποδήλατό του για κάτι που τον απασχολούσε εδώ και καιρό: το κάρο χωρίς άλογα!

Ο Μπεντζ πρωτοπόρος της αυτοκίνησης

Σχεδόν αμέσως, πιάνει δουλειά σε τοπικό μηχανουργείο, αν και έμελλε να περάσει από πολλές θέσεις, από εταιρίες κατασκευής γεφυρών και εργοστάσια παρασκευής ζυγαριών μέχρι χυτήρια σιδήρου και συνεργεία επισκευών στη Βιέννη. Αν και πουθενά δεν φαινόταν να στεριώνει. Κι αυτό γιατί το κίνητρό του ήταν πάντα διαφορετικό: ήθελε να φτιάξει το μηχανοκίνητο κάρο του και το πέρασμα από τόσες θέσεις ήταν απλώς περίοδοι μαθητείας. Προσπαθούσε να μάθει όσα περισσότερα μπορούσε δηλαδή για τη μηχανική και την επιστήμη που χρειαζόταν για να δώσει ζωή στο όραμά του!

Μόλις ένιωσε έτοιμος, το 1871 λοιπόν, ο 27χρονος μηχανικός μετακομίζει στο Μανχάιμ της Γερμανίας για να πιάσει δουλειά σε μια εταιρία κατασκευής κάρων και μηχανικών εξαρτημάτων. Εκεί θα γίνει ξεφτέρι στις άμαξες και τον τρόπο λειτουργίας τους και τώρα είναι έτοιμος να ανοίξει τη δική του μονάδα: ένα χυτήριο σιδήρου και μηχανουργείο, το οποίο ίδρυσε συνεργατικά με έναν καλό του φίλο το 1872. Πριν το κάνει βέβαια αυτό, παντρεύτηκε την εκλεκτή της καρδιάς του, την Μπέρθα, μια γυναίκα που όχι μόνο συμμεριζόταν το πάθος του για τη μηχανική αλλά έμελλε να τον βοηθήσει καθοριστικά. Ο Μπεντζ απέκτησε μαζί της πέντε παιδιά.

Ο μηχανικός ήταν ιδιαιτέρως καλός στις κατασκευές και παρά τα προβλήματα, οι μηχανές που έφτιαχνε ήταν αξιόπιστες και καλές. Σύντομα θα είχε στα χέρια του πολλές παραγγελίες και θα κέρδιζε σιγά σιγά την εύνοια των επενδυτών. Πολλοί ήθελαν τώρα να χρηματοδοτήσουν την επέκταση της εταιρίας του (ο συνάδελφός του αποδείχθηκε απατεώνας και η σύζυγός του κατάφερε να εξαγοράσει το μερίδιό του χρησιμοποιώντας την προίκα της!), γεμίζοντας τον Καρλ με αισιοδοξία ότι πλησίαζε στην πραγματοποίηση του ονείρου του.

Με νέα κεφάλαια στη φίρμα του, η Mannheim Gas Engine Manufacturing Company έγινε ακόμα πιο κερδοφόρα, αν και οι επενδυτές δεν ήθελαν να ακούσουν λέξη για εφευρέσεις και κατασπατάληση χρημάτων. Ο Μπεντζ συνεχίζει παρόλα αυτά σχεδόν μυστικά τα πειράματά του και κατασκευάζει πλήθος εξαρτημάτων, σε μια προσπάθεια να βρει τα λεφτά για το τελικό του πρόγραμμα. Στις 31 Δεκεμβρίου 1878 είχε στα χέρια του έναν πλήρως λειτουργικό δίχρονο βενζινοκινητήρα, τον οποίο κατοχύρωσε με πατέντα την επόμενη χρονιά.

Οι εφευρέσεις ακολουθούν τώρα η μια πίσω από την άλλη και ο μηχανικός δείχνει τη δημιουργική του δεινότητα με μια σειρά από διπλώματα ευρεσιτεχνίας που θα κατέληγαν τελικά στον κινητήρα εσωτερικής καύσης. Ταυτοχρόνως, ο Μπεντζ κατοχυρώνει την ανάφλεξη με σπινθήρα από την μπαταρία, το μπουζί, το καρμπιρατέρ, τον συμπλέκτη, τον μοχλό ταχυτήτων αλλά και το ψυγείο!

Τα θεμέλια για τη δημιουργία του αυτοκινήτου έχουν ήδη μπει, αν και η ανθρωπότητα θα έπρεπε να περιμένει λίγο ακόμα, καθώς ο Μπεντζ μόνο απερίσπαστος δεν δούλευε στην εφεύρεση που θα άλλαζε τον κόσμο. Παράλογες τραπεζικές απαιτήσεις τον αναγκάζουν να εντάξει την εταιρία του σε έναν επιχειρηματικό όμιλο (με ένα φωτογραφείο και ένα τυροκομείο!), στον οποίο κατέχει πια ένα πενιχρό μετοχικό ποσοστό αλλά και μια ταπεινή θέση. Κι έτσι μόλις έναν χρόνο αργότερα (1883) αποχωρεί από το σχήμα, βρίσκει νέους επενδυτές και ιδρύει τελικά την Benz and Company τον Οκτώβριο του 1883 για να βάλει στην παραγωγή τον νέο του κινητήρα. Τώρα όμως είχε ήδη εξασφαλίσει τη συγκατάθεση των επενδυτών ότι όσο δεν ξεμάκραινε από τους βασικούς στόχους της εταιρίας, θα μπορούσε να ασχολείται και να δαπανά κονδύλια για την έρευνα του χωρίς άλογα κάρου. Έπειτα από δύο δεκαετίες σχεδιασμού και πειραματισμών της μηχανοκίνητης άμαξας, ο Μπεντζ ήταν επιτέλους ελεύθερος να ασχοληθεί σοβαρά μαζί της!

Κι έτσι ούτε δύο χρόνια αργότερα θα παρουσιάσει το πρώτο μηχανοκίνητο τρίκυκλο του κόσμου, που ήταν εντελώς επαναστατικό από οτιδήποτε άλλο είχε εμφανιστεί, μιας και αυτό έτρεχε με κινητήρα εσωτερικής καύσης και όχι με ηλεκτρικό μοτέρ ή τη βοήθεια του ατμού.

Ο βενζινοκινητήρας του Μπεντζ ήταν ελαφρύτερος, πιο συμπαγής και πρωτόγνωρα αποδοτικός, αυτός που επέτρεψε τελικά στην αυτοκίνηση να γίνει πρακτική και δελεαστική για την ανθρωπότητα. Γι’ αυτό και το πρώτο μηχανοκίνητο αυτό τρίκυκλο του 1885 θεωρείται εν πολλοίς το πρώτο αυτοκίνητο του κόσμου.

Το Motorwagen του 1885 ήταν το πρώτο όχημα εξολοκλήρου σχεδιασμένο να παράγει τη δική του ενέργεια, γι’ αυτό και ο Μπεντζ θεωρείται ο εφευρέτης του αυτοκινούμενου τετράτροχου που θα λέγαμε αργότερα αυτοκίνητο. Το μνημειώδες Motorwagen ήταν 958 κυβικά, απέδιδε 0,8 ίππους και έπιανε τελική ταχύτητα 16 χλμ/ώρα…

Η μηχανοκίνητη άμαξα και νέες περιπέτειες

Ο Μπεντζ παρουσίασε το τρίτροχο θαύμα του το 1885 στους πολίτες του Μανχάιμ, αν και ήταν τόσο ευτυχισμένος που ξέχασε από τις χαιρετούρες να στρίψει το τιμόνι, πέφτοντας τελικά πάνω σε έναν μαντρότοιχο. Το πρώτο τροχαίο ατύχημα έλαβε χώρα στην πρώτη δημόσια βόλτα του αυτοκινήτου δηλαδή, αν και κανείς δεν τραυματίστηκε! Παρά το ατύχημα, τόσο ο κόσμος όσο και ο Τύπος αντέδρασαν θετικά στη νέα εφεύρεση και ο κατενθουσιασμένος Μπεντζ ξαναμπήκε στο εργαστήριο για να φτιάξει ακόμα καλύτερα τρίκυκλα. Ο νέος σχεδιασμός είχε τώρα δύο ταχύτητες και μεγαλύτερο κινητήρα που απέδιδε 3 ολόκληρα άλογα. Η πρώτη πώληση του τρίτροχου Μπεντζ σημειώθηκε το 1887, μετά την παρουσίαση του αυτοκινήτου στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού. Στην Αυτοκρατορική Έκθεση του Μονάχου το 1888, ο Μπεντζ έφυγε με χρυσό μετάλλιο για την εφεύρεσή του αλλά και πλήθος παραγγελιών από την ευρωπαϊκή αριστοκρατία, τους μόνους που μπορούσαν να το αγοράσουν δηλαδή.

Τεράστιο ρόλο στην απήχηση του πατενταρισμένου τρίτροχου έπαιξε η δαιμόνια μαρκετίστικη στρατηγική της κυρίας Μπεντζ, όταν το πήρε εν αγνοία υποτίθεται του συζύγου της για το πρώτο ταξίδι μεγάλης απόστασης με αυτοκίνητο! Η ατρόμητη Μπέρθα πήρε τα δυο της παιδιά το πρωινό της 5ης Αυγούστου 1888 σε ένα ταξιδάκι 106 χιλιομέτρων, αν και αναγκάστηκε να κάνει πολλές επισκευές στον δρόμο μόνη της. Φτάνοντας το βράδυ σε γειτονική πόλη, επικοινώνησε με τον Καρλ μέσω τηλεγραφήματος. Ο σκοπός της ήταν να δείξει την πρακτικότητα και τους τρόπους με τους οποίους το αυτοκίνητο θα άλλαζε την καθημερινότητα και τα είχε καταφέρει και με το παραπάνω!

Οι δουλειές πήγαιναν τώρα τόσο καλά που οι 25 αρχικοί υπάλληλοι του Μπεντζ έγιναν 50 το 1889 και σύντομα η εταιρία θα μετακόμιζε σε νέα γραφεία για να κατασκευάσει άλλη μια τρέλα, το τετράτροχο αυτοκίνητο (1890). Μέχρι τότε βέβαια το εργατικό του δυναμικό ήταν 430 νοματαίοι και ο Μπεντζ ήταν ο μεγαλύτερος κατασκευαστής αυτοκινήτων του κόσμου (πούλησε 572 κομμάτια το 1899)! Ο Καρλ μπήκε απρόθυμα στην περιπέτεια με τα τετράτροχα, καθώς πίστευε ότι το αυτοκινούμενο όχημα δεν έπρεπε να μοιάζει κατ’ ανάγκη με την τετράτροχη άμαξα, πιέστηκε όμως να το κάνει από τους επενδυτές αλλά τους αρχιμηχανικούς του, που θεωρούσαν τον τρίκυκλο σχεδιασμό παλιό και παρωχημένο.

Παρά το γεγονός ότι το εργοστάσιο του Μπεντζ κατασκεύαζε αποδοτικά και αξιόπιστα τετράτροχα, ο ίδιος δεν τα αγάπησε ποτέ και κυκλοφορούσε διαχρονικά με το τρίτροχο «σαραβαλάκι» του, στο οποίο έκανε συχνά-πυκνά τροποποιήσεις και εκσυγχρόνιζε τη λειτουργία του, καθώς αρνούνταν να αποδεχθεί ότι η μηχανοκίνητη άμαξά του έπρεπε να είναι παρόμοια σε σχεδιασμό με την παραδοσιακή άμαξα!

Ένας από τους ανθρώπους που δεν αποδέχτηκε ποτέ το γεγονός ότι ο Μπεντζ ήταν ο εφευρέτης του αυτοκινήτου (και είχε καλούς λόγους γι’ αυτό) ήταν ο επίσης Γερμανός Γκότλιμπ Ντάιμλερ, ο οποίος είχε κατασκευάσει έναν ακόμα αποδοτικότερο κινητήρα εσωτερικής καύσης και τον πατεντάρισε μάλιστα πέντε μήνες πριν από τον Καρλ! Αν και το πρώτο όχημα που θα φορούσε τον δικό του κινητήρα ήταν ένα ποδήλατο, κάνοντάς τον έτσι εφευρέτη της μοτοσικλέτας! Παρά τις διαμάχες των δύο αντρών και τις έριδες των ιστορικών για ποιο από τα δυο (ποδήλατο ή τρίκυκλο δηλαδή) μοιάζει περισσότερο με το σύγχρονο αυτοκίνητο, ο Ντάιμλερ έγινε επίσης υπερεπιτυχημένος κατασκευαστής τετράτροχων και ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής του Μπεντζ τόσο στη Γερμανία όσο και τη Γαλλία.

Οι περιπέτειες των δύο κατασκευαστών να καθιερωθούν στη γαλλική αγορά και η μάχη για το όνομα ενός μοντέλου που είχε ήδη κατοχυρωθεί από τρίτο αντιπρόσωπο θα γεννούσαν τη Mercedes, από το όνομα της κόρης του αυστριακού συνεργάτη του Μπεντζ στη Γαλλία, Emil Jellinek. Παρά το αμοιβαίο ενδιαφέρον και τις κόντρες Μπεντζ και Ντάιμλερ, οι δυο πιονέροι δεν συναντήθηκαν ποτέ προσωπικά. Ο Ντάιμλερ πέθανε το 1900, πριν καν το όνομα «Mercedes» δοθεί στο μοντέλο. Αν και η εταιρία του συνέχισε να γράφει ιστορία. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι δύο κατασκευαστές αυτοκινήτων παράδερναν οικονομικά και για να γλιτώσουν τη χρεοκοπία αναγκάστηκαν να συγχωνευτούν, με τον νέο όμιλο Ντάιμλερ-Μπεντζ να βαφτίζει τα μοντέλα του Mercedes-Benz (1926).

Μέχρι τότε βέβαια ο Καρλ δεν ασχολούνταν με την καθημερινή λειτουργία της φίρμας του, παρά το γεγονός ότι συνέχισε να λαμβάνει επαίνους και τιμές ως πιονέρος της αυτοκίνησης. Τα αυτοκίνητά του φιγούραραν τώρα σε προθήκες μουσείων και ιδιωτικές συλλογές.

Ο δήμος της Χαϊδελβέργης τον τίμησε το 1929 διοργανώνοντας μια μεγάλη γιορτή στο σπίτι του, έξω από το οποίο παρέλαυναν εκατοντάδες κυριολεκτικά αυτοκίνητα με το σήμα του επάνω. Εκείνη τη μέρα, αρκετές προβεβλημένες προσωπικότητες αλλά και ειδικοί της αυτοκίνησης έβγαλαν λόγους και τον έχρισαν εφευρέτη του αυτοκινήτου. Πλέον ήταν επίσημο. Και μάλιστα κανείς δεν θα προλάβαινε να φέρει αντιρρήσεις, καθώς δύο μέρες μετά, στις 4 Απριλίου 1929, ο Μπεντζ άφησε την τελευταία του πνοή…

newsbeast.gr