Renée Richards: Η διεμφυλική τενίστρια που έγινε σύμβολο

H Renée Richards είναι οφθαλμίατρος, συγγραφέας και πρώην επαγγελματίας τενίστρια. Το 1977 μετατράπηκε σε σύμβολο στον αγώνα για τα δικαιώματα των τρανσέξουαλ, καθώς κέρδισε τη μάχη με τη WTA και της επιτράπηκε να αγωνιστεί κανονικά στο tour, για να γίνει παράλληλα και η μοναδική στην ιστορία που έχει αγωνιστεί σε ανδρικό και γυναικείο ταμπλό ενός Grand Slam.

Πριν από πολλά χρόνια, η Richards υπήρξε ένα "καλό εβραϊκό αγόρι", ονόματι Richard Raskind, όπως η ίδια περιγράφει. Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις 19 Αυγούστου, 1934. Οι γονείς της, αμφότεροι γιατροί, φρόντισαν να λάβει την κατάλληλη παιδεία, και έστειλαν τον μικρό "Dick" στο καταξιωμένο ιδιωτικό σχολείο Horace Mann. Νωρίς έγινε αντιληπτή η αγάπη του προς τον αθλητισμό. Ήταν στις ομάδες ποδοσφαίρου και μπέιζμπολ του σχολείου, ενώ τα Σαββατοκύριακα μετέτρεπε τις σιδηροδρομικές ράγες του Long Island σε γήπεδο τένις και χτυπούσε μερικές μπάλες με τον πατέρα του.

Είχε αρχίσει να ντύνεται κρυφά κορίτσι από την ηλικία των 9 ετών. Ξύριζε τα πόδια του και μεταμφιεζόταν σε κορίτσι, προσπαθώντας να δώσει ζωή στη θηλυκή πλευρά που κρυβόταν μέσα του. Της είχε δώσει μάλιστα και όνομα, Renée, που στα Γαλλικά σημαίνει "αναγέννηση".

Αργότερα έγινε αρχηγός στην ομάδα τένις του Yale, ενώ μπήκε στην ιατρική σχολή και έγινε οφθαλμίατρος, ειδικευόμενος στις χειρουργικές επεμβάσεις στους μυς των ματιών. Εντάχθηκε στο Ναυτικό και πήρε το βαθμό του Σημαιοφόρου, κερδίζοντας παράλληλα όλα τα πρωταθλήματα τένις που υπήρχαν στο Πολεμικό Ναυτικό.

Προς το τέλος της θητείας του, ήταν μόνος και είχε κατάθλιψη. Μίλησε με έναν ψυχολόγο, ειδικό στα διαφυλικά άτομα, και άρχισε να παίρνει ενέσεις προγεστερόνης και οιστρογόνων. Το σώμα του μαλάκωσε, έγινε πιο θηλυκό και η Renee γινόταν όλο και πιο ζωντανή.

Αφού έζησε ως γυναίκα για λίγους μήνες στο Παρίσι, αποφάσισε να κάνει το μεγάλο βήμα. Ταξίδεψε στην Καζαμπλάνκα του Μαρόκο, για να κάνει την εγχείρηση αλλαγής φύλου, αφού δεν μπορούσε να την κάνει στις ΗΠΑ. Πλήρωσε 4.000 δολάρια στην κλινική, αλλά είχε ακούσει πολλές ιστορίες για ανθυγιεινές συνθήκες από ανθρώπους που είχαν κάνει την εγχείρηση. Αυτό τον τρόμαξε και στο τέλος επέστρεψε σπίτι της χωρίς να την κάνει. Επίσης σταμάτησε την ορμονοθεραπεία.

Όλοι όσοι γνώριζαν τη Renee, ήταν σοκαρισμένοι με την επιστροφή του Richard. Αποφάσισε να βρει ξανά την αρσενική του πλευρά και γνώρισε μερικές γυναίκες στη Νέα Υόρκη. Μεταξύ αυτών και την Barbara, ένα μοντέλο, που όπως είπε ήταν η πιο όμορφη γυναίκα που είδε ποτέ. Την παντρεύτηκε μετά από 6 μήνες και έκαναν μαζί ένα παιδί, τον Nicolas.

Ο γάμος κατέρρευσε τρία χρόνια μετά. Ο Richard συνάντησε ξανά τον ψυχολόγο του, και εκείνος τον ενημέρωσε πως έπρεπε να σταματήσει να βασανίζεται και να αφήσει τη Renée να ζήσει. Ήταν ήδη 40 ετών. Η αδερφή του αντέδρασε και οι φίλοι του είπαν πως ίσως είχε αρνητικές επιπτώσεις στον γιο του. Όπως όμως δήλωσε στο ντοκυμαντέρ του Eric Drath, Renée, "δεν είχα επιλογή".

H Renée Richards έγινε πραγματικότητα. Έφυγε από το σπίτι της στη Νέα Υόρκη, όπου έμενε ο γιος της, και μετακόμισε στην Καλιφόρνια για μια νέα αρχή. Συνέχισε τις πρακτικές της στην οφθαλμολογία, ενώ παράλληλα αγωνιζόταν σε ερασιτεχνικά τουρνουά τένις γυναικών. Προσπάθησε να διατηρήσει κρυφή την ταυτότητά της και οι φίλοι της την είχαν προειδοποιήσει πως ήταν επικίνδυνο να συμμετέχει σε τουρνουά. Ήταν μια ικανή τενίστρια 40 ετών και συνήθως κάτι τέτοιο κρύβει μια ύποπτη ιστορία. Πράγματι, όταν κέρδισε το La Jolla Championship το 1976, ένας δημοσιογράφος άρχισε να ψάχνει πληροφορίες γι' αυτήν, μέχρι που ανακάλυψε ότι η νικήτρια ήταν ο Richard Raskind, ένας πρώην τενίστας που είχε παίξει μεταξύ άλλων και 5 φορές στο US Open, από το 1953 μέχρι το 1960.

Η USTA πήρε αμέσως τα μέτρα της και απέκλεισε την Richards από κάθε επαγγελματικό τουρνουά. Έξαλλη, η Richards έκανε μήνυση και ζήτησε να αγωνιστεί στο US Open. "Μετά από 30 χρόνια απολογιών στον εαυτό μου και σε όλο τον κόσμο, βαρέθηκα τις απολογίες. Είχε έρθει η ώρα για δικαιοσύνη", έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά της.

Ο κόσμος του τένις χωρίστηκε σε δύο ομάδες. Εκείνους που αναγνώρισαν το δικαίωμα της Richards να αγωνίζεται στο γυναικείο tour και εκείνους που υποστήριξαν τη USTA. Στο πλευρό της Richards στάθηκαν δύο πολύ σπουδαίες πρωταθλήτριες, οι Martina Navratilova και Billie Jean King.

"Το να είσαι ομοφυλόφιλος σε αποξενώνει. Ίσως αυτή ήταν η ενσυναίσθηση που ένιωσα για τη Renée. Ήξερα πως αισθάνθηκε όταν έμαθε πως δεν είναι ευπρόσδεκτη", είχε πει η King.

H Richards είχε επίσης αρκετούς φίλαθλους που την υποστήριξαν. "Σε ένα τουρνουά μια τυφλή τρανσέξουαλ γυναίκα ήρθε και μου μίλησε. Συγκινήθηκα και έκλαψα", θυμάται η Richards. "Η αντίπαλός μου, μου είπε πως δεν είχε δει ποτέ ξανά τόσους ανθρώπους να με στηρίζουν. Της είπα πως εδώ είναι το εβραϊκό country club."

Δε γνώρισε ποτέ τη φιλοξενία του WTA Tour. Οι Chris Evert και Virginia Wade εξέφρασαν μερικές επιφυλάξεις, σχετικά με το δικαίωμά της να αγωνίζεται. Επιπλέον, όσοι δεν την υποστήριζαν, είπαν πως μπορεί και άλλοι παίκτες να ακολουθούσαν το μονοπάτι που χάραξε.

"Αν μπορούσαμε να είμαστε σίγουρα ότι είναι μόνο η Renée, τότε νομίζω πως όλοι θα συμφωνούσαμε και θα την αφήναμε να αγωνιστεί. Υπάρχει όμως πάντα η αίσθηση ότι και άλλοι τρανσέξουαλ, νεότεροι και δυνατότεροι, θα έρθουν στο tour για να κυριαρχήσουν", είπε μια παίκτρια στην Washington Post.

Δύο παίκτριες αγωνίστηκαν σε τουρνουά της εποχής φορώντας μπλούζες που έγραφαν "είμαι αληθινή γυναίκα". Άλλες αρνήθηκαν να δώσουν το χέρι τους στη Richards μετά από ήττες τους.

Σύμφωνα με τα φυσικά της χαρακτηριστικά πάντως, δεν μπορεί να καθοριστεί ότι η Richards είχε κάποιο πλεονέκτημα. Ήταν ψηλή, αλλά όχι ψηλότερη από την Pam Shriver, πρωταθλήτρια της εποχής, ούτε από τις μεταγενέστερες Lindsay Davenport και Venus Williams. Λόγω των ορμονών που έπαιρνε, έχασε το 30% της μυϊκής μάζας της και σχεδόν 20 κιλά, φτάνοντας τα 64. Επίσης είχε ξεπεράσει τα 40, που σημαίνει πως δύσκολα θα μπορούσε να απειλήσει για να κυριαρχήσει στο tour.

Το 1977, σε μια υπόθεση που άνοιξε το δρόμο για πολλές ακόμα νομικές νίκες από διεμφυλικά άτομα, η Richards αναδείχθηκε νικήτρια σε μια από τις σημαντικότερες μάχες της ζωής της. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Νέας Υόρκης, έκρινε πως ήταν γυναίκα και μπορούσε να αγωνιστεί στα επαγγελματικά τουρνουά του γυναικείου tour. Σύμφωνα με την απόφαση "το βάρος, το ύψος και η σωματική διάπλαση της Richards, ταιριάζει στα γυναικεία πρότυπα."

Όπως η Richards είχε προβλέψει και υποστηρίξει αρκετές φορές σε δηλώσεις της, δεν κυριάρχησε στο tour της WTA. Αγωνίστηκε για 5 διαδοχικές σεζόν στο κυρίως ταμπλό του US Open, από το 1977 μέχρι το 1981. Το 1979 είχε την καλύτερή της πορεία, σταματώντας στον 3ο γύρο. Έφτασε μέχρι το Νο20 της παγκόσμιας κατάταξης τον Φεβρουάριο του 1979, ενώ η μεγαλύτερη επιτυχία της ήταν ο τελικός στο US Open του 1977 στα διπλά, μαζί με την επίσης Αμερικανίδα Betty Ann Grubb Stuart.

Σταμάτησε το επαγγελματικό τένις το 1981, όταν ήταν 47 ετών. Ασχολήθηκε ελάχιστα με την προπονητική, βοηθώντας τη Navratilova σε μερικούς αγώνες στο Wimbledon. Αργότερα επέστρεψε στην οφθαλμολογία.

Παρόλα αυτά, η Richards εκφράζει μέχρι και σήμερα την αμφιθυμία για την κληρονομιά που άφησε. Είναι φυσικά υπερήφανη για όσα πέτυχε και τις νίκες της για τα δικαιώματα των τρανσέξουαλ, αλλά έχει σκεφτεί πολλές φορές ότι ίσως δεν πρέπει να επιτρέπεται σε όλα τα διεμφυλικά άτομα να αγωνίζονται επαγγελματικά.

"Κάθε τρανσέξουαλ έχει δικαίωμα να παίζει, αλλά ίσως όχι σε επαγγελματικό επίπεδο", δήλωσε χαρακτηριστικά. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, αποφάσισε το 2004 ότι τα φυλομεταβατικά άτομα μπορούν να αγωνίζονται στα γυναικεία αθλήματα, εφόσον λαμβάνουν ορμονική θεραπεία για τουλάχιστον δύο χρόνια μετά από την επέμβαση.

Η Richards πάντως είναι γυναίκα για περισσότερα από 30 χρόνια και πιστεύει πως αν έκανε νωρίτερα την εγχείρηση θα είχε σημαντικό πλεονέκτημα απέναντι στις υπόλοιπες παίκτριες.

"Έχοντας την εμπειρία των τελευταίων 30 χρόνων, μπορώ να ξέρω πως αν έκανα τη χειρουργική επέμβαση όταν ήμουν 22 και στα 24 πήγαινα να παίξω στο tour, καμία γενετική γυναίκα στον κόσμο δε θα με κέρδιζε. Υπάρχει δυστυχώς αυτός ο περιορισμός σε μια τρανσέξουαλ γυναίκα, να μην μπορεί να αγωνιστεί επαγγελματικά σε οποιοδήποτε άθλημα επιλέξει. Μπορεί να παντρευτεί, να ζήσει ως γυναίκα, να κάνει όλα τα άλλα πράγματα και κανείς να μην μπορεί να τα πάρει μακριά της. Αλλά αυτός ο περιορισμός θα υπάρχει πάντα, αυτή είναι η ζωή. Το ξέρω γιατί το έχω περάσει."

Το εξαιρετικό ντοκυμαντέρ του Eric Drath "Renée", προβλήθηκε από το ESPN το 2011: